Z pamiętnika starego doktora — Hydroksyzyna – stary, dobry lek

Ale uwaga na działania niepożądane!

W Szwecji i w Polsce sprzedawana pod nazwą handlową Atarax.

Hydroksyzyna – lek o działaniu sedatywnym i antyhistaminowym.

Efekt sedacyjny oznacza uspokojenie, zmniejszenie napięcia i lęku.

Hydroksyzyna, zanim do lecznictwa wprowadzono benzodiazepiny takie Valium, była najbardziej popularnym na całym świecie remedium na redukcję stanu napięcia nerwowego, niepokoju, stanów lękowych, a także na bezsenność.

A więc hydroksyzyna to super lek na plagi XXI wieku: stres i bezsenność.

Hydroxyzyna ma również działanie antyhistaminowe – dlatego jest stosowana w przypadku alergii, świądu i nudności w tym chorobę lokomocyjną.

Nie działa na korę mózgową. Działa poprzez hamowanie podkorowej aktywności mózgu.

Hydroksyzyna w przeciwieństwie do benzodiazepin nie wywołuje uzależnienia.

Jej działanie uspakajające występuje po 5-10 minutach w przypadku stosowania syropu i po 30-45 minutach w przypadku stosowania tabletek.

Niestety po kilku dekadach terapeutycznego boomu hydroksyzyna zderzyła się zarówno z konkurencyjnymi benzodiazepinami, jak i ze światowym problemem terapeutycznej wielolekowości.

Szybko okazało się, że jeśli hydroksyzyna stosowana jest w ramach farmakoterapii skojarzonej, powoduje liczne niebezpieczne powikłania, z nagłym zgonem sercowym włącznie.

W 2015 roku hydroksyzyna została objęta komunikatem bezpieczeństwa, który znacznie ograniczył możliwości jej stosowania.

W komunikacie bezpieczeństwa zwrócono uwagę, że hydroksyzynę należy stosować zawsze w najmniejszej skutecznej dawce.

Czas leczenia powinien być jak najkrótszy z uwagi na możliwość kumulacji leku i znacznie zwiększającego się ryzyka wystąpienia powikłań, które zależą od czasookresu podawania.

Należy mieć świadomość wysokiego ryzyka kumulacji hydroksyzyny zwłaszcza u seniorów oraz u pacjentów z otyłością.

Maksymalna dawka hydroksyzyny

U młodych, dorosłych pacjentów maksymalna dawka dobowa hydroksyzyny wynosi 100 mg, natomiast u dzieci o masie ciała do 40 kg maksymalna dawka dobowa wynosi 2 mg/kg m.c./dobę.

Działania niepożądane hydroksyzyny

Upośledza sprawność psychofizyczną kierowców i pieszych uczestników ruchu drogowego – ponieważ powoduje sedację, opóźnia czas reakcji jak również powoduje zaburzenia w zakresie pola widzenia.

Nie zaleca się przepisywania hydroksyzyny u pacjentów w podeszłym wieku - z uwagi na występowanie działań niepożądanych, ryzyko stosowania hydroksyzyny znacznie przekracza jej terapeutyczne korzyści.

Hydroksyzyna zwiększa ryzyko upadku u seniorów poprzez działanie sedatywne, indukowanie zaburzeń widzenia oraz zaburzeń równowagi.

Działanie antycholinergiczne hydroksyzyny:

• wywołuje zaburzenia w oddawaniu moczu - zwiększa zaleganie moczu po mikcji, ogranicza skuteczność leków stosowanych w łagodnym rozroście gruczołu krokowego oraz zwiększa ryzyko infekcji dróg moczowych.

• powoduje dysfunkcję aparatu rzęskowego oraz powoduje zagęszczenie wydzieliny dróg oddechowych - zwiększa ryzyko wystąpienia zapalenia płuc (szczególnie u seniorów).

Hydroksyzyna jest przeciwwskazana u pacjentów z nabytym lub wrodzonym wydłużeniem odstępu QT w EKG.

Hydroksyzyna znacznie zwiększa ryzyko wystąpienia komorowych zaburzeń rytmu serca, w tym śmiertelnych u pacjentów, którzy jednoczasowo przyjmują leki o działaniu torsadogennym (wydłuża odstęp QT i indukuje arytmie komorowe).

Leki o działaniu torsadogennym:

• amiodaron,

• digoksyna,

• sotalol,

• azytromycyna,

• escitalopram.